Morfina - Szczepan Twardoch

Dziś ogłoszono zwycięzców Paszportów „Polityki”. Zwycięzcą w kategorii literatura został Szczepan Twardoch. „Morfina” to pierwsza książka tego autora, jaką przeczytałam, ale na pewno nie ostatnia.

Powieść zrobiła na mnie duże wrażenie. Czytałam wiele książek traktujących o początkach wojny, ale takiej perspektywy się nie spodziewałam. Szczególnie po tak młodym autorze (rocznik 1979).

Główny bohater Konstanty Willemann mówi o sobie, że jest urodzonym na Śląsku warszawiakiem. Był podporucznikiem w kampanii wrześniowej, a następnie ukrywa się w Warszawie. Z czasem rozpoczyna działanie w konspiracji, a żeby móc wykonywać powierzone zadania deklaruje się jako Niemiec. Dostarcza fałszywe paszporty, przemyca 100 tysięcy dolarów z Krakowa i wyjeżdża do Budapesztu.

Na tle wydarzeń politycznych rozgrywa się los pojedynczego człowieka, który poszukuje własnej tożsamości. Nie wie czy jest Polakiem, czy Niemcem, ale to niejedne dylematy. Bohater jest morfinistą, nie potrafi jednoznacznie ocenić tego, że zdradza żonę:

„Kim jestem? Chciałbym powiedzieć: jestem Kostek Willemann, dżentelmen, utracjusz, dziwkarz i narkoman. Nigdy nie brakowało mi pieniędzy. Lubię zadawać się z artystami i pisarzami. Lubiłem. Lubię kobiety. (…) Chciałem zająć się fotografowaniem (…). Chciałem napisać scenariusz do filmu albo ten film wyreżyserować i żeby zagrała w nim Ordonówna. (…) Ale nie napisałem, a potem przyszła wojna.”

Żona Hela, prawdziwa patriotka, jak o niej mówi Konstanty, i 3-letni synek Jureczek nie są dla niego gwarantem szczęścia. Jego życie jest skomplikowane, ale nie jest przedstawione tak patetycznie i tragicznie jak u innych pisarzy sięgających do wydarzeń 1939 roku.

Widzimy zniszczoną Warszawę, ale sposób jej przedstawienia jest inny niż dotychczas znałam z literatury.

Świat, w którzy przeniósł mnie Szczepan Twardoch jest niezwykły z wielu względów. Zaskoczyła mnie narracja – połączenie narracji głównego bohatera i narracji zakochanej w nim kobiety. To właśnie ona zna przyszłe oraz przeszłe losy bohaterów i dzieli się tą wiedzą z czytelnikiem.

Książka jest o samotności i o poszukiwaniu sensu życia. Zmusza do refleksji nad tym kim jesteśmy i dokąd zmierzamy.

 Oto, co Szczepan Twardoch mówi o swojej powieści: