Historia polskiego smaku: kuchnia, stół, obyczaje - Maja i Jan Łozińscy

Dziś o nietypowej książce. To historia polskiego smaku, takie było przynajmniej założenie jej autorów. Czego oczekiwałam po tej książce? Tego, że mnie zaczaruje, pokaże dawne zwyczaje, wprowadzi w świat zapachów i smaków, które dziś są już zapomniane. Tak się jednak nie stało. To raczej zbiór ciekawostek, a nie uporządkowana charakterystyka kuchni poszczególnych epok. Doceniam jednak trud autorów, którzy niewątpliwie wykonali tytaniczną pracę, żeby zebrać materiał do swojej książki.

Książka zaczyna się od kuchni Piastów i Jagiellonów. Dowiadujemy się, że posty w średniowieczu trwały pół roku. Często jadano wieprzowinę i wołowinę, zaś drób i dziczyzna uchodziły za dania wykwintne. Suchy czarny chleb razowy był pokarmem pokutnym dla umartwiających się mnichów. Popularne były śledzie, groch, kapusta i rzepa. W XIV wieku kilogram cukru był wart więcej niż dwa woły.

Kolejna część to sarmackie stoły. Był to czas bez umiaru, z dużymi wpływami włoskimi. Z kolei jedzenie chłopów było bardzo skromne, podstawę stanowiła kasza. Z XVII wieku pochodzą pierwsze polskie książki kucharskie.

W dalszej części dokonano próby scharakteryzowania kuchni od Sasów do Stanisława Augusta Poniatowskiego. Dwór saski pełen był przepychu i bogactwa. Przepadano za orientalnymi smakołykami – marcepanem, sezamkami, owocami kandyzowanymi. Dużą popularnością cieszyły się leguminy, omlety, suflety czy musy. Rosło znaczenie kawy. Biedni jadali żur, barszcz, kapustę czy marchew. Pito piwo, wódkę i fałszowane wina. Coraz większą rolę odgrywały kalendarze gospodarskie.

Następny rozdział dotyczy kuchni ziemiańskiej. W tym czasie kwitło sadownictwo. Biedacy jadali głównie marchew, pasternak, pory, rzodkiew, sałatę czy ogórki. Rosła rola poradników gospodarskich. W ciekawy sposób przechowywano jaja – zalewano je wapnem i tak mogły przetrwać nawet rok.

Zupełnie inaczej wyglądały przedwojenne smaki. Mięso jadano codziennie, popularne były ryby i raki. Doceniona została kuchnia ziemiańska.  Ważną rolę odgrywały delikatesy w dużych miastach.

W książce nie ma rozdziału poświęconego II wojny światowej. Ostatni rozdział to kuchnia za Bieruta i Gomułki. Dominowały wówczas posiłki tanie i wysokokaloryczne, które na długo zaspokajały głód. Miała wówczas miejsce reglamentacja artykułów żywnościowych. Nastąpiło ujednolicenie menu w restauracjach i barach. Obecność mięsa w jadłospisie świadczyła w PRL-u o zamożności.

Książka jest ciekawa i zawiera wiele szczegółów. Całość wzbogacają zdjęcia dawnych kuchennych sprzętów.  Jej tytuł jednak nie do końca odpowiada zawartości, niestety.