José
Saramago to wybitny portugalski powieściopisarza, laureat literackiej Nagrody
Nobla z 1998 roku. Jego najpopularniejszym utworem jest „Miasto ślepców”. To
historia miasta, którego mieszkańcy tracą wzrok. Zaczyna się od mężczyzny, który
ślepnie na skrzyżowaniu podczas jazdy samochodem. Przypadkowy kierowca odwozi
go do domu jego samochodem i kradnie go. Wkrótce mężczyzna wraz z żoną trafiają
do okulisty. W krótkim czasie wzrok traci złodziej samochodu i okulista. Następnie
wszyscy, którzy w ostatnim czasie mieli z nimi kontakt. W obliczu epidemii
władze chcą odseparować wszystkich, którzy zetknęli się z tracącymi wzrok.
Decydują się osadzić ich w starym budynku szpitala psychiatrycznego.
Świat, w jakim przyjdzie żyć ślepcom przypomina
świat totalitarny oraz świat obozów koncentracyjnych. Ludzie zachowują się jak
zwierzęta. Pojawia się u nich instynkt przetrwania. Po przybyciu do szpitala ślepcy usłyszeli
zdecydowany, donośny głos osoby wyraźnie nawykłej do wydawania rozkazów:
„Dźwięk
dobiegał z głośnika wiszącego nad wejściem do sali. Głos trzy razy powtórzył
uwaga, uwaga, uwaga, po czym nadano komunikat. Rząd ubolewa, że musiał uciec
się do środków ostatecznych, ale uważa za swój obowiązek i prawo użyć ich w
sytuacji zagrażającej całemu społeczeństwu. Obecny kryzys nosi wszelkie
znamiona epidemii ślepoty, nazwanej prowizorycznie białą chorobą, liczymy na
współpracę i uczciwość wszystkich obywateli, co uniemożliwi dalsze
rozprzestrzenianie się choroby, przyjmując, że jest ona zakaźna i że zanotowane
przypadki nie są zwykłym zbiegiem okoliczności.”
Bohaterowie
Saramago żyją w odosobnieniu i niewoli. Domem każdego z nich stało się jego
łóżko. Kolejni ślepcy przybywają, niektórzy giną zabici przez żołnierzy, którzy
strzegą budynku szpitala niczym twierdzy jednocześnie obawiając się o własne
życie. Wkrótce bohaterowie próbują się zorganizować. Ich wspólne życie staje
się coraz trudniejsze.
Świat,
który powstał podczas epidemii ma nieludzkie oblicze, widoczne są rozdzielone
małżeństwa, zgubione dzieci. Pojawia się cierpienia stratowanych i
zmiażdżonych, często wielokrotnie zranionych ślepców. Nowy świat, który powstał
w mieście ślepców, był miejscem, w którym trudno było odróżnić dobro od zła. Saramago stworzył uniwersalną opowieść o człowieku w obliczu zagrożenia.
