„Wiadomości Literackie” prawie dla wszystkich – Małgorzata Szpakowska

Dziś książka, która pokazuje fragment historii polskiej prasy. „Wiadomości Literackie” to jeden z najbardziej znanych tytułów społeczno-kulturalnych dwudziestolecia międzywojennego. Ukazywały się w latach 1924-1938, w tym czasie wydano 829 numerów. Twórcą, wydawcą i samowładnym redaktorem był Mieczysław Grydzewski. Tak mówił o pieniądzach na pierwszy numer:

„Pierwszy numer został zapłacony dzięki mojej matce, która dla dobra literatury rozstała się z broszką podarowaną jej przez rodziców z okazji 50-lecia ich ślubu.”

Przez wielu pismo było uważane za nieprzyzwoicie warszawocentryczne. Unikało deklaracji ideowych, artystycznych. Na stałe związani z pismem byli Tuwim, Słonimski, Boy-Żeleński, Broniewski. To właśnie w „Wiadomościach Literackich” od 1927 roku ukazywały się „Kroniki tygodniowe” Antoniego Słonimskiego. Ich autor pisał również o literaturze, teatrze, filmach, a także drukował swoje wiersze.

Do grona założycieli pisma należał Julian Tuwim. W międzywojniu był popularny, współpracował z kabaretami, należał do Skamandra. W „Wiadomościach Literackich” publikował swoje wiersze, m.in. „Lokomotywę”, „Słonia Trąbalskiego”, „Zosię Samosię”, „Wiosnę” i „Do prostego człowieka”. Ogłaszał też analizy filologiczno-poetyckie i wspomnienia.

Ważną postacią był wspomniany już Tadeusz Boy-Żeleński. Kiedy powstały „Wiadomości Literackie” był już po 50-tce, miał ugruntowaną pozycję jako tłumacz oraz komentator literacki. Był również krytykiem teatralnym i autorem wspomnień literackich. Stale obecny na łamach pisma od 1928 r. Trochę autorytet, trochę skandalista. Przez Adolfa Nowaczyńskiego nazywany „mędrcem z urojenia”. Koncentrował się na obszarze moralno-obyczajowym.

Literatura była celem strategicznym pisma. Systematycznie pojawiały się informacje o nowościach. Przez „Wiadomości Literackie” przewinęła się prawie cała literatura międzywojenna – poza skrajną awangardą i Gałczyńskim. Obok literatury sporo miejsca zajmował również teatr, mniej sztuki plastyczne, muzyka czy film. Popularnością cieszyły się reportaże, głównie te podejmujące tematy sensacyjne, jak wychowanie klasztorne czy prostytucja. „Wiadomości Literackie” organizowały liczne plebiscyty (np. kogo wybralibyście do Akademii Literatury Polskiej lub 12 najsympatyczniejszych postaci literatury polskiej) oraz konkursy dla czytelników. Pojawiały się elementy polityki historycznej - pismo uchodziło za propiłsudczykowskie.

Ciekawostką jest, że w „Wiadomościach Literackich” swoje felietony sportowe zamieszczał Rafał Malczewski, a o prawie pisał Jan Brzechwa.

Książka Małgorzaty Szpakowskiej to skarbnica wiedzy o „Wiadomościach Literackich”. Zawiera mnóstwo szczegółów i anegdot. Lektura mocno wciągająca.